Η εμβρυική νέκρωση, ο θάνατος δηλαδή του νεοσσού μέσα στο κέλυφος του αυγού είναι ένα φαινόμενο που προβληματίζει συχνά τους εκτροφείς, καθώς τα γεννησιουργά αίτια του προβλήματος είναι δύσκολο να διαγνωστούν, ώστε, ανάλογα με την περίπτωση, να λαμβάνονται τα πλέον αποτελεσματικά μέτρα αντιμετώπισης.
Το αυγό και η διαχείρισή του
Το αυγό αποτελεί για το έμβρυο το ασφαλές καταφύγιο, πριν εκκολαφθεί και πάψει να εξαρτάται απ’ αυτό και την κατάστασή του. Αυτό που κυρίως μας χωρίζει από το έμβρυο είναι το κέλυφος του αυγού. Πολλά προβλήματα ξεκινούν ακριβώς από το χειρισμό του αυγού από τον εκτροφέα.
Η επαφή του εκτροφέα με τα αυγά
Η απλή και μόνο επαφή των αυγών με τα γυμνά δάχτυλα του εκτροφέα δεν αποτελεί λόγο εγκατάλειψής τους και σε καμιά περίπτωση. Οι οσφρητικοί υποδοχείς του πτηνού δεν είναι εκείνοι που θα καθορίσουν μια τέτοια αντίδραση. Αυτό που δυνητικά μπορεί να επηρεάσει τη σύσταση του περιεχομένου του αυγού είναι η εναπόθεση ελαίων και αλάτων στο κέλυφος, στο οποίο και φθάνουν μέσω των γυμνών δαχτύλων μας. Αυτή η πρακτική, όταν δεν λαμβάνονται προληπτικά μέτρα υγιεινής μπορεί να αποβεί μοιραία για το μικροσκοπικό πλασματάκι που μόλις ξεκινάει τη ζωούλα του.
Οι ουσίες που φθάνουν στο κέλυφος δια της επαφής με τα χέρια μας είναι ικανές να εισέρθουν στο εσωτερικό του αυγού και να έχουμε ανάπτυξη βακτηριδίων. Η ανάπτυξη των βακτηριδίων θα προκαλέσει αργά η γρήγορα το θάνατο του εμβρύου και η εξάπλωσή τους ενδέχεται να επηρεάσει και τα όμορα αυγά.
Ένα άλλο τραγικό αποτέλεσμα της επαφής με τα χέρια του εκτροφέα είναι η απόφραξη των μικροσκοπικών πόρων του κελύφους. Αυτό συμβαίνει από τα έλαια και τα άλατα που εκκρίνει το δέρμα μας. Το αποτέλεσμα είναι πολλές φορές θανάσιμο και προκαλείται από την μη επαρκή ή και μηδαμινή οξυγόνωση του εμβρύου.
Σε κάθε περίπτωση, λοιπόν, πριν την επαφή μας με τα αυγά, πλένουμε επιμελημένα τα χέρια μας και τα στεγνώνουμε πολύ καλά με καθαρή πετσέτα ή θερμότητα. Εναλλακτικά, μπορούμε να χρησιμοποιούμε γάντια μιας χρήσεως ή την ειδική λαβίδα συλλογής των αυγών.
Η κατάσταση των αυγών
Ορισμένα αυγά συχνά τα βρίσκουμε σε κακή κατάσταση. Μπορεί να είναι ελαφρώς ραγισμένα, βρώμικα, πεσμένα ή γεννημένα στον πάτο του κλουβιού. Παρά τις προσπάθειές μας να τα επαναφέρουμε στη φωλιά και σε καλή (φαινομενικά) κατάσταση, υπάρχει σοβαρό ενδεχόμενο να έχει εισέλθει του κελύφους επιβλαβής παράγοντας για την ανάπτυξη του εμβρύου. Επίσης η πτώση του αυγού από κάποιο ύψος αν δεν έχει προκαλέσει σπάσιμο ή ράγισμα, ενδεχομένως να έχει σκοτώσει το έμβρυο από το ισχυρό τράνταγμα. Για να είμαστε σίγουροι ότι το ύποπτο αυγό δεν θα ζημιώσει το σύνολο των αυγών, καλό είναι να το αποσύρουμε από την εκτροφή.
Διάγνωση της νέκρωσης
Ο θάνατος του νεοσσού στο κέλυφος μπορεί να προκληθεί από διάφορα προβλήματα. Ο ακριβής καθορισμός του χρονικού σημείου στην ανάπτυξη, στην οποία ο θάνατος εμφανίστηκε, μπορεί να είναι πολύ χρήσιμος στον προσδιορισμό της αιτίας. Η σήμανση των αυγών, επίσης, βοηθά να καθορίσουμε πότε κατά τη διαδικασία επώασης επήλθε ο θάνατος.
Ενδείξεις της νέκρωσης
Στην πορεία της επώασης, και κυρίως μετά την 3η και 4η μέρα, αν επιθεωρήσουμε το αυγό με τη χρήση φωτεινής πηγής και σε σκοτεινό χώρο, θα διακρίνουμε αμυδρά το σχηματισμό των πρώτων αιμοφόρων αγγείων του εμβρύου. Αυτό σημαίνει ότι το έμβρυο αναπτύσσεται. Με την πάροδο των ημερών η πυκνότητα των αγγείων αυξάνεται και γίνονται πιο ευδιάκριτα. Όσο μεγαλώνει ο νεοσσός τόσο σκουραίνει και το χρώμα του εσωτερικού του αυγού, αλλά πάντα μένει στα όρια του κόκκινου. Ο σάκος αέρα παραμένει σταθερός σε μέγεθος ή αυξάνεται ελάχιστα κατά το τέλος της περιόδου επώασης. Αν, μετά την παρατήρηση του αυγού, διαπιστώσουμε ότι το χρώμα έχει μεταβληθεί σε θαμπό γκρι ή και μελανό και συνάμα ότι ο σάκος αέρα έχει μεγαλώσει πέραν του αρχικού μεγέθους, τότε είναι σίγουρο ότι έχουμε νεκρό έμβρυο. Επίσης, η στασιμότητα στην ανάπτυξη και εξέλιξη του εμβρύου, οδηγεί στο ίδιο συμπέρασμα.
Αιτιολογία της νέκρωσης
Είναι τόσες πολλές οι πιθανές αιτίες θανάτου του νεοσσού στο κέλυφος που απορεί κανείς πως είναι δυνατόν να έχουμε τελικά αποτελεσματική εκκόλαψη.
Οι πιο συνηθισμένοι λόγοι θανάτου είναι: Υπερβολική ή χαμηλή υγρασία. Μόλυνση που οφείλεται σε βακτήρια, μύκητες ή ιούς ή και πολυπαραγοντική μόλυνση. Μυκητιακή μόλυνση. Ανωμαλίες στην ρουτίνα επώασης οφειλόμενη στην συμπεριφορά των γονιών. Χτυπήματα του αυγού με αποτέλεσμα το θάνατο του εμβρύου. Αβιταμινώσεις και διατροφικές ελλείψεις της μητέρας πριν και κατά την ωοτοκία. Υπερβολική κατανάλωση ασβεστίου από τη μητέρα, γεγονός που καθιστά το κέλυφος πάρα πολύ σκληρό για το νεοσσό. Επίσης, άλλοι λόγοι είναι κληρονομικές ανωμαλίες καθώς και μη συμβατά ζευγαρώματα.
Η πρόληψη είναι η καλύτερη θεραπεία
Για να ελαχιστοποιήσουμε τις πιθανότητες εμφάνισης του φαινόμενου του εμβρυϊκού θανάτου, θα πρέπει να λαμβάνουμε τα απαραίτητα μέτρα διασφάλισης των ιδανικών συνθηκών διαβίωσης των ατόμων του σμήνους μας. Αυτό αφορά στα:
Εγκαταστάσεις
Αυτές πρέπει να είναι πλήρεις και άρτια οργανωμένες. Απαλλαγμένες από την άμεση έκθεση στις μεταβολές των καιρικών συνθηκών, από υπερβολική ζέστη, κρύο ή ρεύματα αέρα, καθώς και να μην έχουν γειτνίαση με ρυπογόνες πηγές. Οι κλειστοί χώροι πρέπει να είναι εξοπλισμένοι με κατάλληλα συστήματα, αερισμού και ανανέωσης του αέρα, με υγραντήρες και αφυγραντήρες για την αντιμετώπιση προβλημάτων υγρασίας, με πρόβλεψη για κλουβί νοσοκομείο, συστήματα θέρμανσης και ελέγχου της θερμοκρασίας (όταν αυτό επιβάλλεται), συστήματα αυτόματου και επαρκούς φωτισμού (όταν δεν έχουμε την δυνατότητα του φυσικού φωτός). Ένα μικρό φαρμακείο κρίνεται επίσης απαραίτητο, όταν προηγείται σαφής γνώση της δράσης των φαρμακευτικών ουσιών και είναι δυνατή η διάγνωση της ασθένειας από εμάς τους ίδιους.
Τροφές και συμπληρώματα
Άρτια γνώση των διατροφικών αναγκών των πτηνών μας και παροχή της κατάλληλης ποιότητας, ποσότητας και σε ορθολογικές δόσεις, καθώς και σε σταθερή βάση ανά περίοδο του έτους. Εφαρμόζουμε τον κανόνα: Ποικιλία – Ισορροπία – Μέτρο.
Το αυγό και η διαχείρισή του
Το αυγό αποτελεί για το έμβρυο το ασφαλές καταφύγιο, πριν εκκολαφθεί και πάψει να εξαρτάται απ’ αυτό και την κατάστασή του. Αυτό που κυρίως μας χωρίζει από το έμβρυο είναι το κέλυφος του αυγού. Πολλά προβλήματα ξεκινούν ακριβώς από το χειρισμό του αυγού από τον εκτροφέα.
Η επαφή του εκτροφέα με τα αυγά
Η απλή και μόνο επαφή των αυγών με τα γυμνά δάχτυλα του εκτροφέα δεν αποτελεί λόγο εγκατάλειψής τους και σε καμιά περίπτωση. Οι οσφρητικοί υποδοχείς του πτηνού δεν είναι εκείνοι που θα καθορίσουν μια τέτοια αντίδραση. Αυτό που δυνητικά μπορεί να επηρεάσει τη σύσταση του περιεχομένου του αυγού είναι η εναπόθεση ελαίων και αλάτων στο κέλυφος, στο οποίο και φθάνουν μέσω των γυμνών δαχτύλων μας. Αυτή η πρακτική, όταν δεν λαμβάνονται προληπτικά μέτρα υγιεινής μπορεί να αποβεί μοιραία για το μικροσκοπικό πλασματάκι που μόλις ξεκινάει τη ζωούλα του.
Οι ουσίες που φθάνουν στο κέλυφος δια της επαφής με τα χέρια μας είναι ικανές να εισέρθουν στο εσωτερικό του αυγού και να έχουμε ανάπτυξη βακτηριδίων. Η ανάπτυξη των βακτηριδίων θα προκαλέσει αργά η γρήγορα το θάνατο του εμβρύου και η εξάπλωσή τους ενδέχεται να επηρεάσει και τα όμορα αυγά.
Ένα άλλο τραγικό αποτέλεσμα της επαφής με τα χέρια του εκτροφέα είναι η απόφραξη των μικροσκοπικών πόρων του κελύφους. Αυτό συμβαίνει από τα έλαια και τα άλατα που εκκρίνει το δέρμα μας. Το αποτέλεσμα είναι πολλές φορές θανάσιμο και προκαλείται από την μη επαρκή ή και μηδαμινή οξυγόνωση του εμβρύου.
Σε κάθε περίπτωση, λοιπόν, πριν την επαφή μας με τα αυγά, πλένουμε επιμελημένα τα χέρια μας και τα στεγνώνουμε πολύ καλά με καθαρή πετσέτα ή θερμότητα. Εναλλακτικά, μπορούμε να χρησιμοποιούμε γάντια μιας χρήσεως ή την ειδική λαβίδα συλλογής των αυγών.
Η κατάσταση των αυγών
Ορισμένα αυγά συχνά τα βρίσκουμε σε κακή κατάσταση. Μπορεί να είναι ελαφρώς ραγισμένα, βρώμικα, πεσμένα ή γεννημένα στον πάτο του κλουβιού. Παρά τις προσπάθειές μας να τα επαναφέρουμε στη φωλιά και σε καλή (φαινομενικά) κατάσταση, υπάρχει σοβαρό ενδεχόμενο να έχει εισέλθει του κελύφους επιβλαβής παράγοντας για την ανάπτυξη του εμβρύου. Επίσης η πτώση του αυγού από κάποιο ύψος αν δεν έχει προκαλέσει σπάσιμο ή ράγισμα, ενδεχομένως να έχει σκοτώσει το έμβρυο από το ισχυρό τράνταγμα. Για να είμαστε σίγουροι ότι το ύποπτο αυγό δεν θα ζημιώσει το σύνολο των αυγών, καλό είναι να το αποσύρουμε από την εκτροφή.
Διάγνωση της νέκρωσης
Ο θάνατος του νεοσσού στο κέλυφος μπορεί να προκληθεί από διάφορα προβλήματα. Ο ακριβής καθορισμός του χρονικού σημείου στην ανάπτυξη, στην οποία ο θάνατος εμφανίστηκε, μπορεί να είναι πολύ χρήσιμος στον προσδιορισμό της αιτίας. Η σήμανση των αυγών, επίσης, βοηθά να καθορίσουμε πότε κατά τη διαδικασία επώασης επήλθε ο θάνατος.
Ενδείξεις της νέκρωσης
Στην πορεία της επώασης, και κυρίως μετά την 3η και 4η μέρα, αν επιθεωρήσουμε το αυγό με τη χρήση φωτεινής πηγής και σε σκοτεινό χώρο, θα διακρίνουμε αμυδρά το σχηματισμό των πρώτων αιμοφόρων αγγείων του εμβρύου. Αυτό σημαίνει ότι το έμβρυο αναπτύσσεται. Με την πάροδο των ημερών η πυκνότητα των αγγείων αυξάνεται και γίνονται πιο ευδιάκριτα. Όσο μεγαλώνει ο νεοσσός τόσο σκουραίνει και το χρώμα του εσωτερικού του αυγού, αλλά πάντα μένει στα όρια του κόκκινου. Ο σάκος αέρα παραμένει σταθερός σε μέγεθος ή αυξάνεται ελάχιστα κατά το τέλος της περιόδου επώασης. Αν, μετά την παρατήρηση του αυγού, διαπιστώσουμε ότι το χρώμα έχει μεταβληθεί σε θαμπό γκρι ή και μελανό και συνάμα ότι ο σάκος αέρα έχει μεγαλώσει πέραν του αρχικού μεγέθους, τότε είναι σίγουρο ότι έχουμε νεκρό έμβρυο. Επίσης, η στασιμότητα στην ανάπτυξη και εξέλιξη του εμβρύου, οδηγεί στο ίδιο συμπέρασμα.
Αιτιολογία της νέκρωσης
Είναι τόσες πολλές οι πιθανές αιτίες θανάτου του νεοσσού στο κέλυφος που απορεί κανείς πως είναι δυνατόν να έχουμε τελικά αποτελεσματική εκκόλαψη.
Οι πιο συνηθισμένοι λόγοι θανάτου είναι: Υπερβολική ή χαμηλή υγρασία. Μόλυνση που οφείλεται σε βακτήρια, μύκητες ή ιούς ή και πολυπαραγοντική μόλυνση. Μυκητιακή μόλυνση. Ανωμαλίες στην ρουτίνα επώασης οφειλόμενη στην συμπεριφορά των γονιών. Χτυπήματα του αυγού με αποτέλεσμα το θάνατο του εμβρύου. Αβιταμινώσεις και διατροφικές ελλείψεις της μητέρας πριν και κατά την ωοτοκία. Υπερβολική κατανάλωση ασβεστίου από τη μητέρα, γεγονός που καθιστά το κέλυφος πάρα πολύ σκληρό για το νεοσσό. Επίσης, άλλοι λόγοι είναι κληρονομικές ανωμαλίες καθώς και μη συμβατά ζευγαρώματα.
Η πρόληψη είναι η καλύτερη θεραπεία
Για να ελαχιστοποιήσουμε τις πιθανότητες εμφάνισης του φαινόμενου του εμβρυϊκού θανάτου, θα πρέπει να λαμβάνουμε τα απαραίτητα μέτρα διασφάλισης των ιδανικών συνθηκών διαβίωσης των ατόμων του σμήνους μας. Αυτό αφορά στα:
Εγκαταστάσεις
Αυτές πρέπει να είναι πλήρεις και άρτια οργανωμένες. Απαλλαγμένες από την άμεση έκθεση στις μεταβολές των καιρικών συνθηκών, από υπερβολική ζέστη, κρύο ή ρεύματα αέρα, καθώς και να μην έχουν γειτνίαση με ρυπογόνες πηγές. Οι κλειστοί χώροι πρέπει να είναι εξοπλισμένοι με κατάλληλα συστήματα, αερισμού και ανανέωσης του αέρα, με υγραντήρες και αφυγραντήρες για την αντιμετώπιση προβλημάτων υγρασίας, με πρόβλεψη για κλουβί νοσοκομείο, συστήματα θέρμανσης και ελέγχου της θερμοκρασίας (όταν αυτό επιβάλλεται), συστήματα αυτόματου και επαρκούς φωτισμού (όταν δεν έχουμε την δυνατότητα του φυσικού φωτός). Ένα μικρό φαρμακείο κρίνεται επίσης απαραίτητο, όταν προηγείται σαφής γνώση της δράσης των φαρμακευτικών ουσιών και είναι δυνατή η διάγνωση της ασθένειας από εμάς τους ίδιους.
Τροφές και συμπληρώματα
Άρτια γνώση των διατροφικών αναγκών των πτηνών μας και παροχή της κατάλληλης ποιότητας, ποσότητας και σε ορθολογικές δόσεις, καθώς και σε σταθερή βάση ανά περίοδο του έτους. Εφαρμόζουμε τον κανόνα: Ποικιλία – Ισορροπία – Μέτρο.